2 Spis treści Od A u to ra... 7 Rozdział I Wiadomości w stępne...9 Pojęcia: postawa prawidłowa, postawa wadliwa, wady postaw y...9 Cechy charakteryzujące postawę praw idłow ą Okresy rozwoju w a d y Postawa a budowa c ia ła Filogenetyczny rozwój postawy ciała Rozwój postawy w ontogenezie Zmienność postawy w rozwoju osobniczym Podział i przyczyny wad postawy Rozdział II Bioniechanika i Fizjologia postawy ciała...31 Biomechaniczna analiza postawy ciała...31 Fizjologiczne mechanizmy warunkujące postawę i równowagę ciała...37 Rozdział III W ady postawy i ich charakterystyka anatomiczno-patologiczna Mechanizm utrzymania osiowej równowagi kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej...42 Wady kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej...46 Plecy okrągłe (dorsum rotundum) Plecy wklęsłe (dorsum concavum) Plecy okrągło-wklęsłe (dorsum rotundo-concavum)...49 Plecy płaskie (dorsum planurri)...49 Boczne skrzywienie kręgosłupa (scoliosis) Patomechanika bocznych skrzywień kręgosłupa...51 Podział skolioz Teorie powstawania i rozwoju idiopatycznych bocznych skrzywień kręgosłupa...55
6 Motto: postawa jest subtelnym wskaźnikiem stanu aktywności organizmu ludzkiego; każdy upadek sił rozwojowych jakiejkolwiek rodziny lub społeczeństwa, każde pogorszenie stanu zdrowia osobnika znajduje swój wyraz w pogorszeniu postawy. U. Spitzy Od Autora Dotychczasowy pozytywny odbiór moich skryptów* tj. Ćwiczeń korektywnych z elementami rehabilitacji i Metod oceny postawy ciała oraz wyczerpanie się ich nakładów skłoniły mnie do połączenia treści w nich zawartych (z niewielkimi zmianami merytorycznymi i redakcyjnymi) w jedną całość i wydanie ich pod wspólnym tytułem Wady postawy ciała - diagnostyka i leczenie. W ten sposób powstała książka zawierająca całość zagadnień dotyczących problemów postawy ciała, zarówno tych związanych z rozpoznaniem jak i sposobami korekcji. Ponieważ skrypty, o których mowa posiadały recenzje wydawnicze - Autor i wydawca tej książki zrezygnowali z ponownego recenzowania treści. Recenzentami skryptów poprzednich wydań byli: Prof. dr hab. med. Stefan Bąk, Prof. dr hab. Adam Pąchalski, Prof. dr hab. med. Gabriel Wejsflog, Prof. dr hab. Andrzej Zembaty Książka przeznaczona jest głównie dla studentów Akademii Wychowania Fizycznego. Może też być przydatna dla nauczycieli wf, fizjoterapeutów, lekarzy, higienistek szkolnych a w określonych sytuacjach mogą z niej skorzystać także rodzice, których dzieci mają wady postawy ciała. Wszystkim Czytelnikom tej książki, którzy zechcą podzielić się swoimi uwagami dotyczącymi jej treści i formy z góry serdecznie dziękuję. Tadeusz Kasperczyk Kraków, Al. Jana Pawła II 78 * K asperczyk T., Ć w iczenia korektyw ne z elelinentam i rehabilitacji. A W F K raków, wyd. I 1980, wyd. II K asperczyk T M etody oceny postaw y ciała. A W F K raków, wyd , wyd. II (w druku).
Kasperczyk Wady Postawy Pdf Download
7 Rozdział I Wiadomości wstępne Postawą dała nazywamy indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych odcinków tułowia oraz nóg w pozycji stojącej. Postawa ciała jest nawykiem ruchowym. Swobodną postawę ciała człowiek może poprawić przez napięcie odpowiednich grup mięśniowych. Czynnie poprawiona postawa w odróżnieniu od swobodnej - nawykowej jest układem wymuszonym i nosi nazwę postawy bacznej. Postawa nawykowa jest rzeczywistą postawą człowieka i dlatego ona powinna stanowić przedmiot badania lekarskiego w odróżnieniu od poprawnej postawy bacznej. Postawa jest jednym ze wskaźników prawidłowego rozwoju oraz statycznej i dynamicznej sprawności ciała. Pojęcia: postawa prawidłowa, postawa wadliwa, wady * postawy Przez postawę prawidłową należy rozumieć taką, jaka występuje w dostatecznie dużym odsetku, aby można ją było uznać za znamienną dla danej klasy wieku czy okresu ontogenezy, a jednocześnie jest charakterystyczna dla dzieci zdrowych, o poprawnym rozwoju fizycznym i psychicznym oraz wydolności ruchowej. Podstawa prawidłowa jest więc zgodna z dynamiką rozwoju zdrowej osoby określonej płci w danym okresie ontogenezy. Zapewnia ona harmonijne działanie organizmu z optimum wydolności (Wolański 1959). Postawa prawidłowa to zharmonizowany układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie oraz w odniesieniu do osi mechanicznej ciała, utrzymywanej w minimalnym napięciu układów mięśniowego i nerwowego (Ambros 1962). Podstawa prawidłowa to harmonijne i bezwysiłkowe ułożenie poszczególnych elementów postawy w stosunku do osi długiej ciała (Przybylski 1965). * W opracow aniu tego fragm entu tekstu w ykorzystano m ateriały z dyskusji, opublikow ane w: Postaw a ciała człow ieka i m etody jej oceny. Pod red. J.Ślężyńskiego. A W F, K atow ice 1992.
8 Pojęcia: postawa prawidłowa, postawa wadliwa, wady postawy 10 Postawa prawidłowa jest takim układem poszczególnych odcinków (segmentów) ciała nie tkniętych zmianami patologicznymi, który: 1. zapewnia optymalną jego stabilność, 2. wymaga minimalnego wysiłku mięśniowego do jego utrzymania, 3. stwarza warunki do optymalnego ułożenia narządów wewnętrznych (Bąk 1965). Postawa prawidłowa jest to taki rodzaj normalnego sposobu trzymania się, który pozostaje w zgodności z dynamiką rozwojową człowieka w danym okresie jego rozwoju osobniczego (Malinowski 1985). Prawidłową postawą ciała będziemy określać każdą taką postawę, która odpowiada typowej postawie wyodrębnionej z grupy rówieśniczej o tej samej płci i zbliżonych cechach psychofizycznych. W odniesieniu do tak rozumianej definicji rodzi się potrzeba uwzględnienia normy rozwojowej i skonstruowania takiej metody oceny postawy ciała, która by te kryteria uwzględniała (Nowotny 1992). Postawa prawidłowa to taka sylwetka, która jest wynikiem wpływu odziedziczalności kształtu ciała i utrzymującej się równowagi dynamicznej w obrębie zbioru cech psychomotorycznych i funkcjonalnych o działaniu postawotwórczym w warunkach fluktuacyjnych wpływów środowiska (Krawański 1992). Postawa prawidłowa to taki kształt ciała wynikający z budowy i nawykowego usytuowania poszczególnych jego części, który sprzyja podstawowym funkcjom organizmu (Zeyland-Malawka 1992). Prawidłowa postawa ciała to taka, która występuje dostatecznie często, aby można ją było uznać za charakterystyczną dla danej populacji. Jest ona atrybutem osobników zdrowych o prawidłowym rozwoju fizycznym i psychicznym (Kasperczyk 1992). W ady postawy Wady postawy to zmiany utrwalone w układzie kostnym, błędy trzymania się, to także zaburzenia przestrzennego ukształtowania ciała (Wolański 1958, 1979). Wady postawy to zmiany wyprostnej, swobodnej pozycji ciała, które zdecydowanie różnią się od ukształtowali typowych dla danej płci, wieku, budowy konstytucjonalnej i rasy. Wady postawy są wynikiem zmian patologicznych (Tylman 1972). Wady postawy to odchylenia od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej (Milanowska 1983). Wada postawy to odchylenie od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej danej kategorii wieku, płci i typu budowy. Wady postawy można podzielić na proste i złożone. Proste wady postawy określamy niekiedy jako błędy
9 11 Wiadomości wstępne postawy. Zmiany strukturalne oraz różnorodne deformacje w obrębie narządu ruchu nazywamy wadami budowy (np. wady klatki piersiowej, koślawość kolan, skoliozy) (Kasperczyk 1992). Wada postawy to stan przeciążenia lub zużycie części struktur postawotwórczych, będący zazwyczaj następstwem niekorzystnych proporcji rozwoju organizmu w obrębie cech o działaniu postawotwórczym. Może on być wynikiem zaburzeń genetycznych lub określonych urazów (Krawański 1992). Błędami postawy nazywamy pojedyncze odchylenia od prawidłowej postawy ciała (nie zmieniająca ukształtowania kręgosłupa). Pozostałe odchylenia od prawidłowej postawy ciała manifestujące się już zmianami ukształtowania kręgosłupa - nazywamy wadami postawy (Nowotny 1992). Postawa wadliwa Przez wadliwość postawy Swiderski (1992) rozumie uzewnętrznienie się nieprawidłowej antygrawitacji, to jest takiej, w której utrzymanie ciała w pionie w różnych pozycjach wymaga nadmiernego wysiłku mięśni oraz zagraża przedwczesnym zużyciem narządu ruchu i podporu. Postawa nieprawidłowa (przeciwna postawie prawidłowej), to wszelkie nieprawidłowości sposobu trzymania się w pozycji stojącej, manifestujące się odmiennym od normalnego układem ciała. Postawy z pogranicza prawidłowych i nieprawidłowych, to - według Nowotnego (1992) - postawy wadliwe. Postawa wadliwa jest wtedy, gdy pewne elementy odbiegają od wzorca postawy poprawnej. Odchylenia te są odwracalne (Przybylski 1965). Postawa patofizjologiczna to nieduże, czynnościowe, przeważnie odwracalne, odchylenie zarówno w zrównoważeniu, ustawieniu, jak i ukształtowaniu ciała. Postawa patologiczna to anatomiczne, przeważnie nieodwracalne, odchylenia w zrównoważeniu, ustawieniu i ukształtowaniu poszczególnych odcinków lub całego ciała (Wejsflog 1958). Postawa wadliwa to taki jej stan, w którym nastąpiło zdeformowanie kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy lub kończyn dolnych. Postawę wadliwą znamionują więc zarówno wady proste, jak i złożone (Kasperczyk 1992). Zeyland-Malawka (1992) proponuje, aby postawie prawidłowej przeciwstawić nie wady postawy, lecz postawę nieprawidłową, czyli taką, w której kształt ciała, wynikający z budowy i nawykowego lub przymusowego usytuowania poszczególnych części ciała, jest niekorzystny dla organizmu.
10 Cechy charakteryzujące postawę prawidłową 12 W postawie nieprawidłowej występują pojedyncze lub liczne błędy i wady postawy. W przypadku istnienia wad postawy mamy do czynienia z postawą wadliwą, natomiast jeżeli występują tylko błędy postawy - można mówić o postawie błędliwej (błędliwy - zawierający Wędy ). Cechy charakteryzujące postawę praw idłow ą Dobra postawa zależy od: a) prawidłowego ukształtowania układu kostno-więzadłowego, b) dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego, c) sprawnie działającego układu nerwowego. Ogólnie postawa prawidłowa charakteryzuje się następującymi cechami: 1. prostym ustawieniem głowy, 2. fizjologicznymi wygięciami kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej oraz prostym kręgosłupem w płaszczyźnie czołowej, 3. dobrze wy sklepioną klatką piersiową; przednia ściana klatki piersiowej jest częścią ciała najdalej wysuniętą ku przodowi, 4. dobrze podpartą miednicą na głowach kości udowych, 5. prostymi kończynami dolnymi i prawidłowo wysklepionymi stopami. Przy prawidłowej postawie ciała pion spuszczony z okolicy wyrostka sutkowatego kości skroniowej powinien przechodzić przez środek stawu barkowego, krętarz większy kości udowej, nieco do przodu od linii środkowej stawów kolanowego i skokowego i padać na środek stępu (Kutzner-Kozińska 1976). W dobrej postawie poszczególne odcinki ciała zachowują harmonię we wzajemnym ułożeniu, zapewniając płynność ruchów i stabilność podporu z najmniejszym zużyciem energii. Każda zmiana układu jednego odcinka względem drugiego wywołuje oddźwięki w innych odcinkach. Zwiększenie się lordozy szyjnej prowadzi do kompensacyjnego powiększenia kifozy piersiowej oraz lordozy lędźwiowej. Wskutek zwiększenia kifozy piersiowej żebra ustawiają się bardziej skośnie, klatka piersiowa spłaszcza się, rozluźnieniu ulegają mięśnie brzucha. Przyczyny zaburzeń postawy i ich skutki w narządzie ruchu wywołują reakcję łańcuchową, a szkodliwości sumują się (Dega 1970). * Słow nik języka polskiego. Pod red. W. Doroszew skiego. W P, W arszaw a 1958, Li.
2ff7e9595c
Comments